Enflasyon Muhasebesi Nedir?

Enflasyon düzeltmesi, 213 sayılı Kanunun mükerrer 298’inci maddesinin (A) fıkrasında, “mâli tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanması” şeklinde tanımlanmıştır. Enflasyon düzeltmesi, paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle bilançolarda yer alan değerlerin gerçek durumu yansıtmaması sorununu gidermek için yapılan bir işlemdir.

Vergi kanunlarına göre, fiyat endeksindeki artışın (Yurt içi ÜFE), içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan fazla olması durumunda mâli tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. 31.12.2021 tarihi itibarıyla enflasyon muhasebesini gerektiren şartlar oluşmuş olup, VUK Geçici 33’üncü madde ile uygulama 31.12.2023 tarihine ötelenmiştir.

Ayrıca enflasyon düzeltmesi, paranın satın alma gücündeki değişmeler nedeniyle gerçek durumunu göstermekte yetersiz kalan mâli tabloları, gerçek durumunu ifade etmeye yakın hale getirilmesi olarak da tanımlanabilir. Bu işlem, bilançodaki parasal olmayan kıymetlerin tarihi değerlerinin, enflasyon oranına göre hesaplanan bir katsayı ile çarpılmasıyla yapılır.
Enflasyon düzeltmesi, bilançoların gerçek durumu yansıtması açısından önemlidir. Enflasyon nedeniyle, bir malın veya hizmetin değeri zaman içinde artar. Bu durum, bilançodaki parasal olmayan kıymetlerin değerini de düşürür. Enflasyon düzeltmesi, bu düşüşü telafi ederek, bilançoların gerçek durumu yansıtmasını sağlar.

Örneğin, bir işletme 2022 yılında 1.000.000 TL’ye satın aldığı bir makineyi bilançosunda 1.000.000 TL olarak kayıt eder. Ancak, enflasyon nedeniyle makinenin değeri 2023 yılında 1.200.000 TL’ye yükselir. Bu durumda, bilançodaki makinenin değeri, gerçek değerinin altında kalır. Enflasyon düzeltmesi yapılırsa, makinenin değeri 1.200.000 TL’ye yükseltilir ve bilanço gerçek durumu yansıtır hale gelir.

Türkiye’de enflasyon düzeltmesi, 2023 yılında tekrar yürürlüğe girmiştir. Bu durum, bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini 2023 yılı hesap döneminde enflasyon düzeltmesi yapmaya zorunlu kılmaktadır.

Enflasyon Düzeltmesini Kimler Yapmak Zorundadır?

• Kazançları bilanço usulüne göre tespit edilenler, yani her türlü ticaret şirketi (A.Ş., Ltd, komandit şirket, kollektif şirket ve kooperatifler) enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadır.
• Yeni işe başlayanlar için farklı bir uygulama söz konusu olmayıp, diğer tüm kurumlar vergisi mükelleflerinde olduğu gibi yeni işe başlayanların finansal tabloları enflasyon düzeltmesine tabî tutulur.

Enflasyon Düzeltmesini Kimler Yapmaz?

• Kayıtlarını TL cinsinden tutmayanlar,
• Kayıtlarını yabancı para cinsinden tutmaktan vazgeçip TL cinsine dönüş yapma süresi 3 yıl geçmeyenler,
• İşletme esasına göre defter tutanlar, serbest meslek erbâbları (amortisman hariç) enflasyon düzeltmesi yapmaz.

Neden Enflasyon Muhasebesi Uygulanır?

Enflasyon muhasebesi, enflasyonist kârlar nedeniyle olmayan kazançların vergisi tahakkuk etmesini engelleyerek yüksek kâr dağıtımları ile sermayenin erimesine engel olmayı amaçlar.

Enflasyon Muhasebesi Hangi Amaçlarla Uygulanır?

• Fiktif kârlılığın giderilmesi,
• Düzeltmeye tabi aktif ve pasif kalemler ile kârlılığın gerçek değerinde gösterilmesi için enflasyon muhasebesi uygulanır.
• Mâli performansın/durumun ölçülmesine yardımcı olacak finansal analiz yapılmasını sağlar.

Enflasyon muhasebesi ne zaman yapılır?

• Enflasyon muhasebesi, düzeltmeye esas parasal olmayan kalemler belirlenerek, düzeltmeye esas tarihler tespit edilerek ve düzeltme katsayısı hesaplanarak uygulanır.

Enflasyon Muhasebesi Nasıl Uygulanır?

• Düzeltmeye esas parasal olmayan kalemler belirlenir.
• Düzeltmeye esas tarihler tespit edilir.
• Düzeltmeye esas tarih ile enflasyon muhasebesinin ilk kez uygulanacağı tarih olan 31.12.2023 arasındaki düzeltme katsayısı hesaplanır.
• Düzeltilecek tutar ve düzeltme katsayısı çarpılarak enflasyon muhasebesi uygulanır.

Enflasyon Muhasebesi Kriterleri:

• Mâli tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına ilişkin ana esaslar 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında yer almaktadır.
• Yurt İçi – Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dâhil son üç hesap döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10’dan fazla olması halinde mâli tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır.
• Cumhurbaşkanınca bu oranların değiştirilmesi Yurt İçi – Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) halinde yeni oranlar dikkate alınacaktır.
• Enflasyon düzeltmesi, her iki şartın aynı anda birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erecektir. Sadece birinin gerçekleşmemesi halinde ise enflasyon düzeltmesi devam edecektir.