KIDEM TAZMİNATLARINDAN YAPILAN KESİNTİLERDE İŞÇİLERİN İADE HAKKI VAR MIDIR?
BU TİP TAZMİNATLARDA İADE NASIL ALINIR?
Çalışma hayatında tazminatlar, işçiler için çok büyük önem arz etmektedir. Gerek kıdem tazminatı olsun gerek ihbar tazminatı olsun benzer tüm tazminatlarda korunan değer işçinin bedensel olarak gerçekleşen yıpranmasından işverenin elde ettiği faydanın maddi karşılığının işçiye ödenmesi hususudur. Bu anlamda söz konusu tazminat türlerinin gelir vergisinin konusuna girmesi zaten mantık dışı bir olaydır.
Yasal mevzuatımızda yani kanunlarımızda bugüne kadar ihbar tazminatlarında ve ikale sözleşmesi benzeri durumlarla ilgili olan diğer tazminat ödemelerinde gelir vergisi kesintisi yapılmakta idi. Söz konusu kesinti çalışan işçilerin tazminatlarından yapılıp işverenler aracılığı ile vergi dairelerinde yatırılmaktadır.
30.01.2019 Tarih ve 30671 Sayılı resmi gazetede yayımlanan 7162 sayılı kanunun 2.maddesi ile bahse konu tazminatlarla ilgili olarak yasal mevzuat değiştirilmiştir. Kanunun ilgili maddesi şu şekildedir;
MADDE 2 – 193 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“1. Ölüm, engellilik ve hastalık sebebiyle verilen tazminat ve yardımlar ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca ödenen işsizlik ödeneği ve 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa göre ödenen işe başlatmama tazminatı;”
Öte yandan İşverenler tarafından işçilere ödenen işsizlik veya işe başlatmama tazminatı veya diğer benzer adlar altında yapılan ödemelerden, sadece 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca ödenen işsizlik ödeneği ve 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’na göre ödenen işe başlatmama tazminatının gelir vergisinden müstesna olduğu konusu böylece netleşmiş oldu.
Kanunun değişmeden önceki hali ise şu şekildeydi;
“Tazminat ve yardımlarda:
Madde 25 – Aşağıda yazılı tazminat ve yardımlar Gelir Vergisinden müstesnadır:
- Ölüm, engellilik, hastalık ve işsizlik sebepleriyle (işe başlatmama tazminatı dahil) verilen tazminat ve yapılan yardımlar;”
Böylece yapılan yasal düzenleme ile; ölüm, engellilik ve hastalık sebebiyle verilen tazminat ve yardımlara ilişkin istisna aynen korunmuş, buna ilave olarak da işsizlik kapsamında verilen tazminatların hangilerinin istisna kapsamana girdiği hususuna açıklık getirilmiştir.
Düzenleme yayımı tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.
O halde işten çıkarmalarda ödenen tazminatlardan gelir vergisinden istisna olanları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Hizmet erbabına 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca ödenen işsizlik ödeneği
- İşverenlerce 4857 sayılı Is Kanununun 21’inci maddesine göre ödenen ise başlatmama tazminatları
- Arabuluculuk faaliyeti sonucunda tarafların, isçinin ise başlatılmaması konusunda anlaşmaları halinde en çok sekiz aylık ücret tutarında ödenecek ise başlatmama tazminatları
- Ölüm, engellilik, hastalık ve işsizlik sebepleriyle verilen tazminat ve yapılan yardımlar
- Kıdem tazminatları
Yapılan bu yasal düzenlemeler ışığında, Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen Geçici 89’uncu maddede mükelleflerin açtıkları davalardan vazgeçmeleri kaydıyla 27/3/2018 tarihinden önce karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında yapılan ödemeler üzerinden kesilen gelir vergisinin hizmet erbabına red ve iade edilmesi yönünde düzenleme yapılmıştır.
Burada karşımızda yeni bir kavram ortaya çıkmaktadır; İkale Sözleşmesi
Sözlük anlamı itibariyle ikale; bozma, yürürlükten kaldırma, feshetme; iki kişinin, aralarında yaptıkları herhangi bir akdi, anlaşmayı bozmaları olarak tanımlanmaktadır. İş hukukunda ikale, işveren ve işçinin anlaşmasıyla iş sözleşmesinin sona erdirilmesidir. Ancak işçiler bazen zor durumda kaldıkları için kabul ettiği ikale sonrasında dava açarak haklarını geri istemektedir.
Sonuç olarak çalışan işçilerden daha önceki çalışma hayatı boyunca işten ayrılmalarda ödenen karşılıklı sonlandırma sözleşmesi yada ikale sözleşmesi kapsamında bir tazminat mevcut ise bu tazminatların 27.03.2018 tarihine kadar başvurulması ve gerekli prosedürlerin yerine getirilmesi kaydıyla bu tazminatlardan yapılan gelir vergisi kesintileri 5 yıl geriye dönük olarak alınabilecektir.
Detaylı bilgi ve başvurular için tarafımıza başvurabilirsiniz.
Mehmet Ufuk BAYRAKCİ
SMMM Bağımsız Denetçi
+90 224 222 45 05
Share on
next post
2022 Yılı Kira Gelir Beyannamesi Nasıl Verilir?
previous post